Dembiński Feliks Antoni Jakub (* 1771, † po 1848), pułkownik W. P. Urodzony w Krakowie 29 V jako syn hr. Jana i Krystyny z Wiesiołowskich, jako 15-letni chłopiec wszedł w służbę austriacką w charakterze kadeta do pułku szwoleżerów (1 IX 1786). Mianowany podporucznikiem (1788) i porucznikiem (1 XII 1790), odbył kampanie przeciw Turkom w l. 1787, 1788 i 1789, otrzymując ranę w starciu pod Dubicą. W myśl apelu sejmu czteroletniego przeszedł do wojska polskiego i został umieszczony w kawalerii jako major. Przesłużył rok, nie biorąc udziału w walkach, po czym w początku r. 1794 zgłosił się do służby w wojsku francuskim jako ochotnik. Umieszczony w 7. p. dragonów, dosłużył się po dwu latach stopnia podporucznika (5 Floreala V roku), który otrzymał od gen. Hoche po bitwie pod Neüvit. W czasie swej służby odbył kampanie niemieckie w l. 1794–7, przy czym należał do ekspedycji podjętej przez Hoche’a do Irlandii, oraz włoskie w l. 1798–1804. Ranny kartaczem pod Weroną, dostał się w r. 1799 do niewoli austriackiej, w której pozostawał przez 11 miesięcy. W r. 1800 jako cudzoziemiec otrzymał zwolnienie z armii francuskiej i miał być odesłany do legionów, ale na skutek zwrócenia się do Napoleona został przezeń zatrzymany w służbie. W r. 1804 wziął dymisję w stopniu podporucznika.
Podczas organizowania wojska polskiego przez gen. Dąbrowskiego został przezeń użyty do formacji 2. p. kawalerii narodowej (późniejszy 4. p. strzelców konnych), zbieranego w Sieradzu, jako »pułkownik en second«. Wyruszył wraz z tym pułkiem na front w marcu 1807 r., gdzie został przydzielony do grupy gen. Zajączka, stojącej nad Omulewem. Przez okres trzech miesięcy brał udział w działaniach wojennych, za co po wojnie otrzymał krzyż kawalerski polskiego orderu wojskowego. Zatwierdzony podczas reorganizacji wojska w charakterze majora pułku przez dekret Komisji Rządzącej z 23 II 1807, przez pewien czas w zastępstwie dowodził wspomnianym pułkiem. Podczas lustracji pułku odbytej przez gen. Rożnieckiego w r. 1808 zyskał opinię: »leniwy, gaduła, ani pojmuje, ani sobie chce dać pracę pojęcia; aż nadto widać, że z podporucznika wyszedł na majora«.
Wojna z Austrią w r. 1809 zastała D-go na stanowisku dowódcy zakładu 4. p. strzelców konnych w Kępnie. Gen. Zajączek, mianowany dowódcą sił zbrojnych na lewym brzegu Wisły, wyznaczył go dowódcą powstania na terenie departamentu kaliskiego wbrew woli i opinii miejscowych władz administracyjnych i społeczeństwa. Dopiero gdy z kolei dowódcą lewego brzegu Wisły został gen. Dąbrowski, przywrócił on nominalnie do władzy mianowanego przez Radę Stanu płk. Biernackiego, D. zaś otrzymał dowództwo nad samodzielną grupą powstańczą, która miała na celu działania przeciw Austriakom w okolicy Częstochowy i nad Pilicą. Przy formowaniu nowych pułków pod koniec kampanii otrzymał dowództwo pułku kawalerii, sformowanego z oddziałów departamentu kaliskiego i bydgoskiego. Był to 4. p. jazdy galicyjsko-francuskiej, późniejszy 10. p. huzarów. Niedługo pozostawał D. na tym kierowniczym stanowisku. Ponieważ tolerował nadużycia i rabunki odebrano mu dowództwo (5 VIII 1809). Powrócił więc do służby w wojsku francuskim, gdzie ze względu na zły stan zdrowia użyty był w służbie sztabowej armii francuskiej walczącej w Hiszpanii (19 VI 1810).
W r. 1812 sprawował D. w zastępstwie komendę nad zakładem 7. p. ułanów nadwiślańskich, ale i u dowódców francuskich nie cieszył się dobrą opinią. Marszałek Soult, powierzając mu stanowisko dowódcy zakładu, wyraża się, że D. nie jest w danym wypadku odpowiednim, a już zupełnie brakuje mu wiadomości do prowadzenia regularnego oddziału kawalerii. Podczas kampanii 1813 r. był znów we francuskiej służbie sztabowej. Po zakończeniu kampanii 1814 r. osiadł w St. Mihiel (Dept. Mozy).
Nie mając środków do życia, wstąpił do służby w wojsku Burbonów, stanowiąc bodaj jedyny wyjątek jako Polak-oficer napoleoński. Podczas okresu słynnych »stu dni« wrócił do szeregów cesarskich; przydzielony nominalnie do 8. pułku szwoleżerów, był zatrudniony przy remoncie koni. Po zakończeniu wojny osiadł we Francji, uznany w randze szefa szwadronu jako oficer na reformie (pół pensji). Dopomogły mu w tym względzie dobre opinie b. dowódców z czasu krótkiej służby w szeregach armii burbońskiej. Wskutek dość ciężkich warunków materialnych starał się bezskutecznie o przyjęcie do służby czynnej w żandarmerii lub legii cudzoziemskiej. Dwukrotnie był żonaty: 1° voto z Józefą Jurkowską, 2° voto z Anną Maurycją Heinsen (1832). W r. 1848 zamieszkiwał w Paryżu w X okręgu. Zapewne niedługo potem zmarł.
Handelsman M., Napoleonica w »Kwartalniku Historycznym« za rok 1912, XXVI; Skałkowski A. M., Oficerowie polscy stu dni, Lw. 1915; Mosbach, Słówko o dziełku: Amilkar Kosiński we Włoszech 1795–1803, Wrocław 1877; Staszewski J., Kaliski wysiłek zbrojny (1806–1813), Kalisz 1931; tenże, Generał Józef Biernacki, P. 1936; Boniecki; Gembarzewski Br., Wojsko polskie 1807–1812, W. 1912; Pawłowski Br., Historia wojny polsko-austriackiej 1809 r., W. 1935; Albrecht J., Z dziejów jazdy Księstwa Warszawskiego, W. 1922.
Janusz Staszewski